Een lusvormig pad voert door het eerste voedselbos in de stad Utrecht, naast het Kindcentrum Rijnvliet. Het is geen gewoon pad: 4 meter hoog en gebouwd op palen voert het je via een omweg terug naar het beginpunt. Wie het bewandelt, beleeft de natuur echt anders. Zo hoog in het bos waant de wandelaar zich straks midden tussen de boomkronen, kan er vruchten plukken en de seizoenen beleven. Het pad is volgens kunstenaar en landschapsarchitect Anouk Vogel een architectonisch kunstwerk. Daarmee wil ze het landschap dichter bij de mens brengen. Haar werk ‘Dichter bij de boom’ is een voltooiing van de loopbrug die dwars door het Kindcentrum Rijnvliet slingert en de wijk Rijnvliet verbindt met het voedselbos.
Kindcentrum Rijnvliet brug naar voedselbos
Kindcentrum Rijnvliet bestaat uit een openbare basisschool en kinderopvang. Het nieuwe gebouw ligt aan de rand van de wijk Rijnvliet en naast het voedselbos. Daar komen diverse groenstructuren samen. Rijnvliet is een ‘eetbare woonwijk’. Overal zijn eetbare planten, struiken en bomen. Het voedselbos is voor het kindcentrum een belangrijk gebied voor natuur, spel en educatie.
Bestuur en directie wilden investeren in de toegankelijkheid en kwaliteit van de openbare ruimte door hun nieuwe gebouw ook als brug te laten functioneren. Twee trappen leiden naar een wandeldek dat tussen de gebouwen door, voert tot aan het voedselbos. Het kindcentrum vormt geen hindernis, maar maakt juist de verbinding tussen woonwijk en voedselbos. Een kunstopdracht moest deze loopbrug verbijzonderen en de educatieve functie verder invullen.
Een lijntekening als bouwwerk
Anouk Vogel ontwierp een aanvulling op de loopbrug en gebruikte dezelfde materialen en detaillering voor haar kunstwerk. De vorm ontstond uit een spontane lijntekening die zij met precisie uitwerkte tot een architectonisch bouwwerk. De schijnbaar eenvoudige lusvorm is spanningsvol en omspant een lengte van 86 meter. Het loopgedeelte, slechts 75 centimeter breed, stimuleert de beleving. Als de bomen groot genoeg zijn, kunnen kinderen de middenlaag van het bos bereiken – de kronen van de fruitbomen op 4 meter hoogte – en de ontwikkeling van knoppen, bladeren, bloesem en vruchten van dichtbij volgen. Het kunstwerk krijgt daardoor een educatieve functie.
Op termijn wordt het pad door de boomkronen opgenomen. Dat lijkt strijdig met de sculpturale vorm, maar het betekent ook dat het hele pad nog spannender wordt. Dat dit zo nauwkeurig op elkaar is afgestemd, komt doordat bos en boomkroonpad parallel werden ontworpen. Zo hebben de ontwerpers van het bos met de visuele beleving van het pad rekening gehouden. Onder het kunstwerk, op het maaiveld, zijn geen paden aangelegd. Ook als de bomen groter zijn, is het groen zo geplant dat er zicht blijft op de lus. Bovendien heeft Anouk Vogel met haar boomkroonpad het totale concept en ontwerp van het bos kracht bijgezet; het draait om sereniteit en niet om allerlei activiteiten in een bos.
Over de kunstenaar
De spontaniteit van de ontwerpen van Anouk Vogel, de visuele kwaliteit en de beleving die ze nastreeft zie je terug in Rijnvliet. Haar werk nodigt uit na te denken over onze relatie tot de natuur en onze directe omgeving. ‘Achter het boomkroonpad ligt het idee om de bewustwording ten opzichte van de seizoencycli van fruitbomen te vergroten. Ik wil het landschap vanuit een ander perspectief dan het gebruikelijke, beleefbaar maken.’
Vogel ontwikkelde een intuïtieve benadering van de landschapsarchitectuur, die meer zintuiglijk gericht is. Onderdeel van haar ontwerppraktijk is het maken van autonoom werk, zoals tekeningen, papierknipsels, borduurwerk en sculpturen. Haar werk is poëtisch en grafisch, bevat sterke concepten en een heldere vormentaal en is gericht op beleving. Ambacht, onderzoek, natuur, ontmoeting en samenwerking spelen erin een grote rol.
Zintuiglijkheid is belangrijk in haar werk en voor haar werkwijze. Het voelen van materiaal en het geluid van potlood op papier, bijvoorbeeld toen ze aan het boomkroonpad tekende, zijn daar een wezenlijk onderdeel van.
Met dank aan: Kindcentrum Rijnvliet, 9graden architectuur, Wilbert Steenhuis en Yvette van Bakel; Felixx Landscape Architects & Planners, Marnix Vink.
Dit kunstwerk kwam mede tot stand met bijdragen van het Mondriaan Fonds, BPD Cultuurfonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
1,5% voor kunst
De gemeente Utrecht kent sinds 1954 een percentageregeling voor publieke (ver)bouwprojecten. Anderhalf procent van de bouwsom wordt gebruikt voor kunst. Dankzij de regeling zijn er inmiddels in alle wijken van de stad bijzondere kunstwerken.
