Er liggen sinds de zomer van 2022 vier raadsels op de grond in de binnenstad, die gezien vanaf de Domtoren hun geheim pas prijsgeven. Kunstenaar Krijn de Koning kreeg de opdracht een werk te maken naar aanleiding van de restauratie van de Domtoren en het 900-jarig bestaan van Utrecht. Hij liet zich inspireren door de verschillende lagen van de stad met zijn werfkelders en 112 meter hoge Domtoren. De werken die, als je erbij staat soms onbegrijpelijke tekeningen lijken, blijken vanaf de Domtoren 3-dimensionale schetsen van bouwwerken.
Vier locaties
Het kunstwerk Enigma’s (raadsel) bestaat uit vier lijnenspellen die het beste te typeren zijn als tekeningen, maar ook als vertekeningen en optische illusies. Ze hebben een relatie met de bebouwing en het groen en geven hier een eigen draai aan. Vanaf de Domtoren gezien vormen de lijnen denkbeeldige bouwwerken. Het geheel is een dialoog tussen de top van de toren en de wereld beneden, tussen spiritualiteit en stad en tussen hemel en aarde.
Lepelenburg
Het meest prominente deel van het kunstwerk is een lijnsculptuur van gekleurd metaal die als tekening in het gras verder gaat in witgeschilderde trottoirbanden. Dat levert vanuit het park een monumentaal, kleurrijk beeld op. Vanaf de Domtoren gezien vormen de balken een witte perspectivische lijntekening van een toren, met daar bovenop, vreemd genoeg, een echte boom.
Janskerkhof
De klinkers waarmee het Janskerkhof geplaveid is, zijn gedeeltelijk wit gemaakt. Zo ontstaan witte lijnen die het bestratingspatroon benadrukken. Met deze ogenschijnlijk simpele accentuering kan de wandelaar niet veel. Vanaf de Domtoren echter, ontstaat een surreëel beeld, een illusie van architectuur die diep de stad in steekt.
Dak parkeergarage Springweg
Op het dak van de parkeergarage Springweg gaan sommige parkeervakken hun eigen weg. De lijnen die De Koning erbij geschilderd heeft, geven vanaf de Domtoren diepte aan het platte vlak. Op drie plekken lijk je een inkijkje te krijgen in ruimtes met gotische ramen. Een soort echo van de Domtoren.
Zadelstraat
Ook in de Zadelstraat heeft de kunstenaar gebruik gemaakt van bestaande elementen. De draden die dwars over de straat zijn gespannen, zijn normaal bestemd voor (kerst)versiering. Samen met de nieuwe lijnen op de bestrating vormen ze een nieuwe toren, die als een schaduw opdoemt vanaf de voet van de Domtoren. Als je tenminste zelf op de toren staat, anders blijven ze een raadsel.
Achterliggend concept en werkwijze
De vraag aan De Koning was iets te creëren rond het bijzondere perspectief dat de Domtoren biedt. Perspectief in letterlijke zin vanaf de toren en op straatniveau, maar ook in overdrachtelijke zin. De Domtoren is al vanaf de Middeleeuwen een mystiek ijkpunt en tot vandaag symbool van een stad waarin een rijk geestelijk leven tot ontwikkeling komt. Zo is Utrecht al eeuwen verbonden met het Aartsbisdom, hoofdplaats van het humanisme, universiteitsstad, stad voor mensenrechtenorganisaties en andere verlichte bewegingen.
Het doel van deze vierdubbele ingreep is de toren tijdens de restauratie meer te verbinden met de stad. Het gaat om een spel van perceptie waarin De Koning een denkbeeldige nieuwe situatie creëert. Vanuit puur kijkplezier en een intuïtief spel van omkering, verdraaiing en verwarring ontstond het idee van een verdiepte stad, als tegenbeweging van de blik naar boven. Tegelijkertijd benadrukt de kunstenaar met zijn optische illusies het fysieke perspectief. Platte vlakken krijgen een verticale beweging en brengen een hommage aan de verschillende lagen die de stad met zijn werfkelders kent. Om zijn schetsen te vertalen naar een ruimtelijke situatie werkte Krijn de Koning zoals vaker samen met architect Roderik van der Weijden.
Over de kunstenaar
Hoewel Krijn de Koning bekend staat als een ruimtelijk werkend kunstenaar is hij in eerste instantie een tekenaar. De fysieke omgeving vormt voor hem altijd de aanleiding voor zijn werk. Elementen ervan blijven zichtbaar binnen het spel dat de kunstenaar er vervolgens mee speelt.
Het werk van De koning draagt ertoe bij dat een plek wint aan intensiteit. Hij laat je kijken, en nóg eens kijken. Het werk richt je aandacht op de omgeving en tegelijkertijd is het iets van zichzelf. ‘Dat is een soort dualisme dat in alles zit’, zegt De Koning. ‘Dat is fundamenteel. Diezelfde dubbelheid zit ook in ons mens-zijn.’
Bezichtigen
Het kunstwerk en de Domtoren zijn tijdens de restauratie te bezoeken. Kijk voor de tijden op https://www.domtoren.nl/
Fotografie: Jannes Linders
