Tussen 2020 en 2023 stond de Domtoren in Utrecht in de steigers voor een grootscheepse renovatie. Pakweg 600 m3 steen werd vervangen. In de oorspronkelijke renovatieplannen zou dit materiaal - de historische, emotionele én materiaalwaarde ten spijt - worden vergruisd.
Dankzij het project ‘Van Dom tot steengoed’ is zoveel mogelijk restmateriaal heringezet in producten en projecten toegankelijk voor alle Utrechters. Een vliegwiel voor circulariteit. Eén van deze projecten is het kunstwerk •Ex Situ•In Situ• ‘Van z’n plaats, op z’n plek’ in het Máximapark, gerealiseerd in 2023. Op initiatief van Brokkenmákers en een ontwerp van kunstenaar Paul de Kort.
• Ex Situ • In Situ • Van z’n plaats, op z’n plek
Onder het Domplein liggen de resten van een 2000 jaar oud Romeins fort.
Het Romeinse rijk viel en het fort stortte in. De resten werden hergebruikt: daarmee werd de Heilig Kruiskapel gebouwd. Waar deze Kruiskapel stond, verrees in de middeleeuwen de gotische Domkerk.
Tijdens een zware storm in 1674 stortte het middenschip in. De brokstukken lagen nog anderhalve eeuw tussen de toren en het hoofdaltaar van de voormalige kerk. Op die plek is het Domplein gebouwd. Op het plein werden in de jaren ‘70 van de 20e eeuw platanen geplant. In de wortels van deze bomen zitten sporen van de rijke geschiedenis van deze plek.
Zes van deze platanen moesten in 2013 plaatsmaken voor de bouw van de historische attractie DOMunder onder het Domplein. Nu staan ze in het Máximapark; een archeologisch monument ‘ex situ’, oftewel van z’n plaats. De archeologie in hun wortels verbindt de historische stad met haar moderne uitbreiding.
Samen vormen de bomen een kruis. Deze vorm verwijst naar de Heilig Kruiskapel. De compositie wordt benadrukt door de plaatsing van de gotische ornamenten die vrijkwamen bij de restauratie van de Domtoren. De platanen, de ornamenten, de archeologie: alles komt nu samen en vindt in het Máximapark opnieuw zijn plek. Een ode aan behoud van natuur, historie en materiaal.
Over de kunstenaar
Paul de Kort (1961) studeerde van 1986 tot 1988 aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam. Hij heeft in de afgelopen 30 jaar meerdere grootschalige landschapskunstwerken gerealiseerd. Naast soloprojecten werkt De Kort zeer regelmatig samen met landschapsarchitecten, architecten en stedebouwkundigen. Sinds 2014 geeft hij les aan de leerstoel Landschapsarchitectuur van Wageningen University and Research en Academie van Bouwkunst te Amsterdam.
Over •Ex Situ•In Situ• Van z’n plaats, op z’n plek zegt hij: "Al mijn landschapskunstwerken zijn speciaal ontworpen, daardoor onlosmakelijk verbonden met hun plek. Dat geldt zéker voor dit kunstwerk, het zit zelfs letterlijk in de titel. Op het moment dat ik een kunstwerk heb geïnstalleerd, begint het eigenlijk pas. Dan nemen de elementen: het weer, de seizoenen en de ‘tand des tijds’ het over en ontwikkelt het kunstwerk zich verder. Beheer en onderhoud is daarom altijd een cruciale factor”.
www.pauldekort.nl
Vrienden van het Máximapark
Zo’n dertig vrijwilligers voeren elke donderdag onderhoudswerkzaamheden uit in het park. Als ‘krasse knarren’ ontfermen zij zich ook over • Ex Situ • In Situ •. Ze hebben meegewerkt aan de realisatie, maar stellen zich met name verantwoordelijk voor het meerjarig maaibeheer op en rond het kunstwerk. Hiermee dragen zij voor een belangrijk deel bij aan het behoud van de vorm, de uitstraling en kwaliteit van het kunstwerk.
Brokkenmákers
Het kunstwerk • Ex Situ • In Situ • is een initiatief van Brokkenmákers, een ontwerp van Paul de Kort, en mede mogelijk gemaakt door inspanning van Stichting DdM en Stichting Vrienden van het Máximapark, en met Domtorenmateriaal uit het project ‘Van Dom tot Steengoed' (een samenwerking tussen Brokkenmákers, gemeente Utrecht, Utrecht Marketing en Stichting Utrechts eigenDom).
Mede mogelijk gemaakt door
Het kunstwerk is gerealiseerd dankzij financiële bijdragen van BPD Cultuurfonds, Initiatievenfonds gemeente Utrecht, Ondernemersfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht, Stitu, K.F. Hein Fonds, Fentener van Vlissingen Fonds, Elise Mathilde Fonds en Carel Nengerman Fonds.
Fotografie vanuit de lucht: Johan de Boer
Portretfoto Paul de Kort bij brokstukken Dom: Juri Hiensch
Fotografie avond: Paul de Kort
