Het groene bronzen beeld met de titel Prof. F.C. Donders stelt Utrechts hoogleraar en oogarts Franciscus Cornelius Donders voor. De figuur van Donders is gekleed in zijn universitaire toga en is zittend weergegeven. In zijn rechterhand houdt hij een opengeslagen boek vast terwijl hij links schuin voor zich uitkijkt. Op de sokkel staan de woorden ‘Franciscus Cornelius Donders, physioloog, 1818-1889’.
Donders was een pionier op het gebied van oogheelkunde. Hij opende het eerste ooglijdersgasthuis aan de Wijde Begijnestraat (het huidige Eye Hotel). Juist de armen kregen hier oogzorg want Donders wist veel mensen enthousiast te maken om met financiële bijdragen of daadwerkelijke hulp het Ooglijdersgasthuis te steunen.
Donders deed veel baanbrekend onderzoek. Hij ontwikkelde bijvoorbeeld testen voor kleurenblindheid en hij bracht oogafwijkingen in kaart zoals verziendheid en bijziendheid en verhielp deze klachten met geslepen brillenglazen.
Het massieve bronzen beeld is in het midden geplaatst op een verhoogde halfronde muur van lichtgekleurd graniet, die aan beide gebogen uiteinden wordt afgesloten door lage zuilen. Vier traptreden leiden tot de stenen muur waar op beide kanten links en rechts van het standbeeld in laagreliëf figuren zijn aangebracht. Op het linkerreliëf staan blinden, op het rechterreliëf arbeiders aan het werk.
Het werk is in 1921 door de Nederlandsche Maatschappij tot de Bevordering der Geneeskunst (KNMG) aan de stad Utrecht geschonken. De van oorsprong Vlaamse beeldhouwer Toon Dupuis was in zijn tijd een gevierd kunstenaar die veel officiële opdrachten kreeg voor portretbustes en standbeelden van vooraanstaande en beroemde personen. Eerst werd het Lukasbolwerk als mogelijke plaats voor het monument opgeworpen vanwege de groene omgeving. Het comité vond het echter dermate belangrijk dat de sculptuur goed te zien zou zijn dat uiteindelijk in 1919 voor het plein van Janskerkhof werd gekozen.
Het monument zou eerst onthuld worden op wat de 100e verjaardag van Donders zou zijn, 27 mei 1918. De Eerste Wereldoorlog belemmerde echter de toevoer van brons waardoor de firma Braat te Delft het beeld nog niet kon gieten. Het monument werd feestelijk onthuld op 22 juni 1921 met redes van ondermeer professor Pekelharing, KNMG-voorzitter dr. Sikkel en burgemeester Fockema Andrea van Utrecht.
